Ülkemiz, özellikle kimya ve petro-kimya alanında faaliyet gösteren büyük ve çok büyük ölçekli endüstri tesisleri açısından önemli bir ülke olup, aynı zamanda bu durumun beraberinde getirdiği endüstriyel kaza riskleri ile sonuç olarak sürekli iç içe yaşamaktadır. Geçmişte, tıpkı dünyada olduğu gibi ülkemizde de bu konuda ciddi ölümlü kazalar yaşanmıştır.
Seveso direktifi olarak bilinen regülasyon ülkemizde son olarak; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı tarafından 4/7/2012 tarihli ve 2012/18/AB sayılı Konsey Direktifi dikkate alınarak yeni “BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN ÖNLENMESİ VE ETKİLERİNİN AZALTILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK” Resmî Gazete’de 2 Mart 2019 tarih ve 30702 sayı ile yayınlanmıştır.
Yönetmeliğin çıkış amacı olarak; tehlikeli maddeler bulunduran kuruluşlarda büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve muhtemel kazaların insanlara ve çevreye olan zararlarının en aza indirilmesi amacıyla, yüksek seviyede, etkili ve sürekli korumayı sağlamak için alınması gerekli önlemler ile ilgili usul ve esasları belirlemek verilmiştir.
Yönetmeliğe göre işletmeciler büyük kazaları önlemek ve büyük bir kazanın meydana gelmesi durumunda, bunların etkilerini insana ve çevreye en az zarar verecek şekilde sınırlamak için güvenlik yönetim sistemi ile ilgili asgari olarak Ek-3’te ve ilgili mevzuatta belirtilen yükümlülüklere ilişkin gerekli tüm tedbirleri almakla yükümlüdürler, ayrıca gerekli bildirileri de yapmakla yükümlüdürler.
Yeni Yönetmelik’in geçici 1. maddesi gereğince 1/7/2019 tarihinden sonra işletmeye açılacak olan kuruluşlar işletmeye yeni açılacak kuruluş olarak değerlendirilecektir. İşletmeye açılma tarihi, 14/7/2005 tarihli ve 2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik gereğince işyeri açılma ruhsatının düzenlendiği tarih esas alınarak belirlenecektir.
Yönetmeliğe göre belirlenen en önemli yükümlülüklerden birisi de işletmecilerin; kuruluş dışındaki uzman kişi veya kurumlardan hizmet alması durumunda işletmecinin sorumluluklarını ortadan kaldırmayacağı hükmüdür.
Yeni yayınlanan yönetmeliğin 3. göre istisnalar verilmiştir, buna göre şu işletmeler yönetmelik kapsamında değildir:
• Askeri kuruluş, tesis ve depolara, • İyonlaştırıcı radyasyon faaliyetlerine, • Ek-1 Bölüm 1 ve Bölüm 2’de belirtilen miktarda ve cinste tehlikeli madde bulundursalar dahi;
o Tehlikeli maddelerin bu Yönetmelik kapsamındaki kuruluşların sınırlarının dışında karayolu, demiryolu, kıta içi suyolu, deniz veya hava yoluyla taşınmasına ve bu transfer zinciri üzerindeki geçici ara depolama faaliyetleri ile liman, iskele ve demiryolu yükleme boşaltma istasyonlarında yapılan tehlikeli maddenin bir taşıma aracından başka bir taşıma aracına aktarılması sırasındaki yükleme, boşaltma ve nakliye işlemlerine,
o Tehlikeli maddelerin kuruluş sınırları dışında bir boru hattıyla taşınmasına,
• Madenlerde, taş ocaklarında ve sondaj kuyusu vasıtasıyla minerallerin ve hidrokarbon bazlı doğal maddelerin aranması, çıkarılması ve işlenmesi faaliyetlerine, • Denizde, minerallerin ve hidrokarbon bazlı doğal maddelerin aranması, çıkarılması, depolanması ve işlenmesi ile ilgili faaliyetlere, • Deniz tabanı altında; o Sadece depolamaya ait sahalarda gaz depolanmasına, o Hidrokarbonlar da dahil olmak üzere minerallerin arandığı ve çıkarıldığı sahalarda gaz depolanmasına, • Yer altında veya yer üstünde atıkların düzenli depolandığı sahalara, uygulanmaz. Ancak yeni yönetmelik aşağıdaki durumlarda uygulanılacaktır: • Boru hatları üzerinde depolama faaliyetinin yapıldığı pompa istasyonlarına, • Tehlikeli maddelerin kullanıldığı kimyasal ve ısıl işlemlere ve bu işlemlere ilişkin depolama faaliyetleri ile maden işleme faaliyetlerinde tehlikeli maddelerin bulunduğu atık havuz ve barajlarına, • Doğal katmanlarda, akiferlerde, tuz yataklarında ve kullanılmayan madenlerde bulunan kıyı yer altı gaz depolarına
Son Durum - Büyük Endüstriyel Kazaları Önleme Direktifi – SEVESO III Direktifi Yükümlülükler
Yönetmelik’in ikinci maddesi gereğince; Ek-1’in Bölüm 1 ve Bölüm 2’sinde belirtilen sınır değerlere eşit veya üzerindeki miktarlarda olmak üzere; Bölüm 1 ve Bölüm 2’ye konu olan tehlikeli maddeleri bulunduran, bulundurması muhtemel olan veya içerisindeki endüstriyel bir kimyasal prosesin kontrol kaybı esnasında bu miktarlarda tehlikeli madde oluşması beklenen, alt ve üst seviyeli kuruluşlara uygulanmaktadır.
Yönetmeliğe göre Alt seviyeli kuruluş; Ek-1’in Notlar bölümünün 4 üncü maddesinde tanımlanan toplama kuralı dikkate alınmak şartıyla, Ek-1 Bölüm 1 ve Bölüm 2’de verilen tehlikeli madde listelerinde, Sütun 2’deki eşik değerlere eşit veya bunların üzerindeki, ancak Sütun 3’teki değerlerin altındaki miktarlarda tehlikeli madde bulunduran veya bulundurması muhtemel kuruluştur.
Üst seviyeli kuruluş ise; Ek-1’in Notlar bölümünün 4 üncü maddesinde tanımlanan toplama kuralı dikkate alınmak şartıyla Ek-1 Bölüm 1 ve Bölüm 2’de verilen tehlikeli madde listelerinde, Sütun 3’teki eşik değerlere eşit veya üzerindeki miktarlarda tehlikeli madde bulunduran veya bulundurması muhtemel kuruluşu ifade etmektedir.
Tanımlarda Değişiklik:
Yönetmelikte önce “Kuruluş” tanımı yapılmıştır. 5. Maddeye göre; yönetmelik kapsamında alt ve üst seviyeli olarak belirlenmiş, karayolu, demiryolu veya kıta içi suyolu ile ayrılmış iki veya daha fazla alanın bir bütün olarak değerlendirildiği aynı yerleşkede yer alan ve aynı işletmecinin kontrolü altında bulunan ortak altyapı veya faaliyetler de dâhil olmak üzere, 6331 sayılı Kanunda belirtilen işyeri tanımı kapsamında, tehlikeli maddelerin bulunduğu bir veya daha fazla tesisin yer aldığı tüm alan kuruluştur.
“Tesis” tanımı ise; kuruluş içerisinde, tehlikeli maddelerin kullanıldığı, işlendiği, üretildiği veya depolandığı; teçhizat, yapılar, boru tesisatı, iş ekipmanları ile demiryolu rampa hatlarını, tersaneleri ve doldurma-boşaltma rıhtımları, platformları, şamandıra sistemleri, yüzen veya sabit dalgakıranları, ambarları veya benzer yapıları da içeren teknik ünite olarak biraz daha net bir tanımlamaya kavuşmuştur.
İdari Yaptırımlar:
Yönetmelik’in 19. Maddesine göre denetimlerde; üst seviyeli bir kuruluşun güvenlik raporunun olmaması durumunda Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından kuruluşun tamamında işin durdurulacağı hükme bağlanmıştır. Bu Yönetmelikte tanımlanan hususlara aykırılık halinde 2872 sayılı Çevre Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun ilgili hükümleri uygulanılacaktır.
Bildirimler:
Yönetmelik’in geçici 2. Maddesi gereğince faaliyet halindeki alt veya üst seviyeli kuruluşun işletmecisi, 7 nci madde kapsamında yerine getirmesi zorunlu olan bildirim yükümlülüğünü 1/7/2019 tarihine kadar tamamlamak zorundadır.
Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce 30/12/2013 tarihli ve 28867 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmeliğin 7 nci maddesine istinaden yapılmış olan bildirimler, bu Yönetmeliğe göre yapılmış sayılacaktır.Bildirimler yönetmeliğin 7. maddesinde tanımlanmıştır.
Buna göre işletmeci tarafından Ek-1’in Notlar bölümünün 4 üncü maddesinde tanımlanan toplama kuralı uygulanarak kuruluşun seviyesini belirleyecektir.
Alt veya üst seviyeli kuruluşun işletmecisi bildirimini faaliyete geçmeden önce Çevre ve Şehircilik Bakanlığının bildirim sistemini kullanarak beyan usulü ile doğru ve eksiksiz bir şekilde yapar.
Kuruluşun faaliyetine son vermesi, devredilmesi veya bu Yönetmeliğin kapsamı dışına çıkması, hallerinde otuz gün içerisinde bildirimini güncellemek zorundadır. İşletmeci;
• Beyan edilen tehlikeli maddelerin miktarında kuruluşun seviyesini etkileyecek bir değişiklik olması,
• Beyan edilen tehlikeli maddelerin niteliğinde bir değişiklik olması, beyan edilen tehlikeli maddelerin fiziki şeklinde ve/veya uygulanan proseslerde kuruluşun seviyesini etkileyecek bir değişiklik olması,
• Bildirim sistemi üzerinden verilen kuruluş bilgilerinde herhangi bir değişiklik olması durumunda güncelleme yapacaktır.
Büyük Endüstriyel Kaza Frekansının Sınır Değeri:
Büyük endüstriyel kaza frekansı; büyük kaza senaryo dokümanında senaryo edilen her bir büyük endüstriyel kazanın meydana gelme frekans seviyesini ifade etmektedir. Eski yönetmelikte “Mümkün Olan En Yüksek Önlem Seviyesi” olarak tanımlanan ve “Kantitatif Risk Değerlendirmesi” sonucuna göre senaryo edilen büyük kaza riskinin indirilmesi gereken frekans seviyesi olarak tabir edilen önlem seviyesinin hem adı hem de anlamı değiştirilmiştir. Artık “Mümkün Olan En Yüksek Önlem Seviyesi” yerine “Büyük Endüstriyel Kaza Frekansının Sınır Değeri” hesaplanılacaktır. Madde 1/7/2020 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Önlemlerin seçilmesinde iki tabir kullanılmaktadır. Bunlar; "Makul düzeyde uygulanabilir" önlem seviyesi olarak tabir edilen olan "ALARP" veya "Makul olarak elde edilebilecek kadar düşük " anlamına gelen" “ALARA”’dır. ALARP (As Low As Reasonably Practicable"), güvenlik açısından kritik ve emniyetle ilgili sistemlerin düzenlenmesi ve yönetiminde sıklıkla kullanılan bir terimdir. ALARP (As Low As Reasonably Achievable) prensibi ise artık riskin makul derecede uygulanabilir olduğu ölçüde azaltılması gerekliliğidir.
Yeni yönetmelikte yapılan bu değişikliğin yapılmasındaki en önemli neden ise; özellikle yurtdışında SEVESO III direktifinin uygulanmasında hesaplanan ALARP kavramının direktifin uyumlaştırılmış olan bizim yönetmeliğimizde kavram olarak üst üste örtüşmüyor olmasıdır. Yanlış anlamaların önüne geçmek adına yeni yönetmelikte tam olarak neyin hesaplanmasının istenildiği tarif edilmiştir.
Yönetmeliğin 9. maddesine göre; işletmeci, büyük kazaya sebep olabilecek tehlikeli ekipmanlar için senaryo edilen her bir büyük endüstriyel kazanın meydana gelme frekans değerini 1x10-4/yıl veya bundan daha küçük bir değere indirir demektedir.
Tehlikeli Maddeye Müdahale Kartı Hazırlama Zorunluluğu:
İşletmeci, büyük endüstriyel bir kaza olma ihtimaline karşı, kuruluşta bulunan, büyük kaza senaryo dokümanındaki senaryolara dâhil olan her bir tehlikeli madde için müdahale yöntemi ile koruyucu donanım bilgilerini içeren Ek-7’deki formata göre bir “Tehlikeli Maddeye Müdahale Kartı” hazırlamak zorundadır. Madde 1/7/2020 tarihinde yürürlüğe girecektir.
İşletmeciler tarafından “Tehlikeli Maddeye Müdahale Kartı”, il afet ve acil durum müdürlüğü, il sağlık müdürlüğü, bağlı bulunduğu belediye ve/veya büyükşehir itfaiye teşkilatına ve kuruluşun organize sanayi bölgesi veya endüstri bölgesi içinde yer alması durumunda bağlı bulunduğu bölge yönetimleri itfaiye teşkilatına gönderecektir.
Söz konusu karttaki bilgilerde değişiklik olması halinde, değişikliğin olmasını takip eden bir ay içinde bu kartı güncel duruma göre yeniden düzenleyerek, ilgili kurum ve kuruluşlara gönderecektir.
Yepyeni Bir Dokuman- Büyük Kaza Senaryo Dokümanı:
Büyük kaza senaryo dokümanı; kuruluşta büyük endüstriyel kaza tehlikelerinin belirlenmesi ve bu tehlikelerden kaynaklanacak risklerin değerlendirilmesi amacıyla hazırlanan dokümanı ifade etmektedir. Yeni yönetmeliğin 8. maddesinde yepyeni bir dokuman hazırlanmasından bahis edilmektedir. Eski yönetmelikte bulunan “Kantitatif Risk Değerlendirme” kavramı yerine “Büyük Kaza Senaryosu” kavramının getirildiği görülmektedir. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, büyük kaza senaryo dokümanına ilişkin usul ve esasların yer aldığı bir tebliğ yayımlayacaktır.
Üstelik de yeni yönetmelik kapsamındaki hem alt seviyeli ve hem de üst seviyeli kuruluşların işletmecisi tarafından büyük endüstriyel kaza tehlikelerinin belirlenmesi ve bu tehlikelerden kaynaklanacak risklerin değerlendirilmesi amacıyla büyük kaza senaryo dokümanı hazırlanıcak veya hazırlatılacaktır. Madde 1/7/2020 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Geçici 3. Madde gereğince; 30/12/2013 tarihli ve 28867 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmeliğin 8 inci maddesi gereğince alt ve üst seviyeli kuruluşlarca hazırlanması zorunlu olan kantitatif risk değerlendirmesi, bu Yönetmeliğin 8 inci maddesinde belirtilen büyük kaza senaryo dokümanı hazırlanması için belirlenen süreye kadar geçerlidir.
Büyük kaza senaryo dokümanı, Yönetmeliğin 5 inci maddesinde yer alan tehlikeli madde tanımına uygun olarak tehlikeli maddelerin belirlenmesi ve sınıflandırılması işleminden sonra, ulusal veya uluslararası standartlar ile genel kabul görmüş bilimsel literatürde yer alan yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak, yönetmelik kapsamında çıkarılacak büyük kaza senaryo dokümanı ile ilgili tebliğde belirtilen kriterlere uygun olarak ve aşağıdaki adımlar izlenerek hazırlanılacaktır:
• Tehlikeli ekipmanların belirlenmesi,
• Belirlenen tehlikeli ekipmanlar üzerinden dahili tehlikelerin tanımlanması,
• Tehlikeli ekipmanlara etki edebilecek kuruluş dışından kaynaklanabilecek harici tehlikelerin tanımlanması,
• Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde yer alan büyük endüstriyel kaza frekansı değeri ile karşılaştırma yapmaya elverişli sonuçlar üretebilen yöntemler ile tehlikeli ekipmanlar üzerinden büyük kaza senaryolarının oluşturulması.
Dâhili ve harici tehlikelerin belirlenmesi aşamasında kuruluş içinde veya dışında geçmişte yaşanmış kazalar, ramak kalalar ve kaza veri bankalarındaki ulaşılabilir kayıtlar da dikkate alınacaktır.
Büyük kaza senaryosu ikinci fıkraya göre tespit edilen tehlikelere göre belirlenen kök nedenlerden başlanarak olası yayılım, yangın veya patlama olaylarının tamamını içerecek şekilde oluşturulur denilmektedir. Bu durumda sadece “Sınırlayıcı Olay” dan başlayarak yapılan analizlerin kabul edilmeyeceği anlaşılmaktadır.
Ayrıca; tek kök neden ve sonuç çifti kullanılarak oluşturulacak senaryolarda olası yayılım, yangın ve patlama olaylarından her biri dikkate alınacağı yönetmelikte yer almıştır.
Aynen eski yönetmelikte olduğu gibi yeni yönetmelikte de işletmecinin, büyük kaza senaryo dokümanında kullandığı güvenilirlik verisi ile olasılık verilerini hangi veri bankalarından veya kaynaklardan aldığı konusunda ayrıntılı bilgi vermesi istenilmektedir.
İşletmeci, tehlikeli maddelerin cinsi ve/veya miktarındaki değişiklik nedeniyle alt veya üst seviyeli bir kuruluş haline gelmesi durumunda kapsama dâhil olduğu tarihi müteakiben bir yıl içerisinde bu dokümanı hazırlamak zorundadır.
İşletmeci, hazırlanan büyük kaza senaryo dokümanını kuruluşta muhafaza edecektir, yani Bakanlıklara göndermeyecektir. Hazırlanan dokuman işyerinde yapılacak olan denetimler esnasında istenilecek ve incelenilecektir.
Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi:
Büyük kaza önleme politika belgesi büyük endüstriyel kazaları önlemek ve işyerinde yüksek seviyede koruma önlemi almak amacıyla, yönetmelik Ek-3’te belirtilen güvenlik yönetim sistemi ile ilgili bilgilerin bulunduğu bir belgedir.
Alt seviyeli kuruluşun işletmecisi, yönetmeliğin 10. maddesi gereğince; büyük kaza önleme politika belgesi ile ilgili tebliğde istenilen bilgileri ve Ek-3’te belirtilen güvenlik yönetim sistemini dikkate alarak büyük kaza önleme politika belgesini hazırlar veya hazırlatır demektedir. İşletmeci, büyük kaza önleme politika belgesini;
• Faaliyet halindeki kuruluşlar için bu maddenin yürürlüğe girmesini müteakiben altı ay içerisinde,
• Kuruluşun, bulundurduğu tehlikeli maddelerin cinsi ve/veya miktarındaki değişiklik nedeniyle alt seviyeli bir kuruluş haline gelmesi durumunda kapsama dâhil olduğu tarihi müteakiben bir yıl içerisinde,
• Diğer durumlarda faaliyete geçmeden önce, hazırlar ve kuruluşta muhafaza eder.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, büyük kaza önleme politika belgesine ilişkin usul ve esasların yer aldığı bir tebliğ yayımlar.
Güvenlik Raporu:
Güvenlik raporu; kuruluşun, kuruluşta yürütülen faaliyetlerin ve proseslerin tanıtımının yapıldığı, Ek-3’te belirtilen ve kuruluşta uygulanan güvenlik yönetim sistemi ile ilgili bilgilerin bulunduğu bir belgedir. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, güvenlik raporuna ilişkin usul ve esasların yer aldığı yeni bir tebliğ yayımlayacaktır.
Üst seviyeli kuruluşun işletmecisi, yönetmeliğin 11. maddesi gereğince; asgari olarak Ek-2’de belirtilen bilgileri içermek kaydıyla güvenlik raporu ile ilgili tebliğde belirtilen hususları dikkate alarak bir güvenlik raporu hazırlayacak ya da hazırlatacaktır ve kuruluşta muhafaza etmesi gerekecektir. Yeni yönetmeliğe göre artık Güvenlik Raporları Bakanlıklara gönderilmeyecek ve işyerinde denetim esnasında incelenilecektir.
Güvenlik raporunun içerik ve yeterlilik açısından incelenmesinin güvenlik raporunda tebliğde istenen asgari bilginin bulunup bulunmadığının tespiti hakkında yapılan inceleme olduğu, güvenlik raporunun ait olduğu kuruluşun, insan ve çevre açısından sağlığının ve güvenliğinin yeterliliği hakkında yapılan bir inceleme olmadığı yönetmelikte belirtilmiştir. doğruluğundan işletmeci sorumludur.
En önemli hususlardan birisi ise; 11. maddede taslakta olmasına rağmen yayınlanan yönetmelik içinde hali hazırda kurulu tesisler için güvenlik raporu hazırlama süresi verilmemiş olmasıdır. Bu durumda acaba Güvenlik Raporu Tebliği yeniden yayınlanması durumunda tebliğ içinde mi süre tanındı sorusu akla gelmektedir. Aksi durumda üst seviyeli kuruluşların DERHAL raporu revize etmeleri gereği doğmaktadır.
İşletmeye yeni açılacak kuruluşlar için ise; faaliyete geçmeden önce güvenlik raporunu hazırlamak ve güvenlik raporunu hazırladığına dair Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına yazılı bildirimde bulunma yükümlülüğü getirilmiştir.
Kuruluşta yapılacak güvenlik raporunun içerik ve yeterlilik açısından incelenmesi sonucunda tespit edilen aykırılıklar için, aykırılıkların niteliği ile işletmecinin talebi dikkate alınarak süre verilecektir.
İşletmeci verilen süre bitiminden önce tespit edilen aykırılıkları giderdiğine dair Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına yazılı başvuruda bulunması durumunda yazının Bakanlığa ulaşmasını müteakiben 5 iş günü içerisinde incelemeye devam edilecektir. Yapılan inceleme sonucunda aykırılıkların giderildiğinin tespit edilmesi durumunda, bu durumun işletmeciye bildirilmesini müteakiben kuruluşta faaliyete başlanabilecektir.
Aşağıdaki durumlarda yer alan değişiklikler nedeniyle üst seviyeli bir kuruluş haline gelen kuruluşlar işletmeye yeni açılacak kuruluş olarak değerlendirilmez, bu durumda kuruluş güvenlik raporunu kapsama dâhil olduğu tarihi müteakiben bir yıl içerisinde hazırlar:
• Kuruluşların birleşmesi ya da devredilmesi yoluyla kurulacak üst seviyeli kuruluşlar,
• Kuruluşun bulundurduğu tehlikeli maddelerin cinsi ve/veya miktarındaki değişiklik nedeniyle üst seviyeli bir kuruluş haline gelen kuruluşlar.
Güvenlik Raporunun, Büyük Kaza Önleme Politika Belgesinin Ve Büyük Kaza Senaryo Dokümanının Güncellenmesi:
Yönetmeliğin 12. maddesine istinaden; işletmeci tarafından hazırlanan güvenlik raporu, büyük kaza önleme politika belgesi ve büyük kaza senaryo dokümanı;
• Tehlikeli maddelerin niteliğinde, fiziki şeklinde veya depolama şeklinde değişiklik olması,
• Tehlikeli maddelerin depolandığı veya kullanıldığı proseslerde değişiklikler olması,
• Kuruluşta büyük endüstriyel kaza veya büyük endüstriyel kaza tanımı kapsamında ramak kala olay meydana gelmesi,
• Ek-3’te belirtilen güvenlik yönetim sisteminde bir değişiklik yapılması,
• Bildirim sistemi üzerinden verilen kuruluş bilgilerinde herhangi bir değişiklik olması, durumlarında gözden geçirilecek ve güncellenilecektir.
Dâhili Acil Durum Planları:
Yeni yönetmeliğimizin 13. maddesi gereğince; üst seviyeli bir kuruluşun işletmecisi, Ek-4’te belirtilen bilgileri ve dâhili acil durum planı ile ilgili tebliğde belirtilen hususları dikkate alarak bir dâhili acil durum planı hazırlamak veya hazırlatmak zorundadır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, dâhili acil durum planına ilişkin usul ve esasların yer aldığı bir tebliğ yayımlayacaktır.
Alt seviye kuruluşlar ise dahili acil durum planı hazırlamayacaklardır. Üst seviyeli kuruluşlar hazırladıkları planı ise kendi kuruluşunda muhafaza edecektir. Madde 1/7/2020 tarihinde yürürlüğe girecektir.
İşletmeci, dâhili acil durum planını; kuruluşun bulundurduğu tehlikeli maddelerin cinsi ve/veya miktarındaki değişiklik nedeniyle üst seviyeli bir kuruluş haline gelmesi durumunda kapsama dâhil olduğu tarihi müteakiben bir yıl içerisinde hazırlamakla yükümlü kılınmışlardır. İşletmeye yeni açılacak kuruluşlar ise; faaliyete geçmeden önce dahili acil durum planını hazırlamak zorundadır.
Kuruluşta muhtemel bir kontrol kaybı sonrası kıyı ve/veya deniz kirliliği olasılığının öngörülmesi halinde, “Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanunun Uygulama Yönetmeliği” gereğince onaylanmış olan kıyı tesisi acil müdahale planları sadece kıyı ve/veya deniz kirliliğine müdahale etme bakımından geçerli sayılacaktır. Kuruluşlar, bahse konu hususu dâhili acil durum planlarında belirtileceklerdir.
Dâhili acil durum planında belirtilen bilginin kuruluştaki durumu yansıtması esas olup bu bilginin doğruluğundan ve kuruluşta meydana gelmesi muhtemel kaza sonrası oluşabilecek çevre kirliliğinden işletmeci kusur şartı aranmaksızın sorumlu olacaktır.
İşletmeci yönetmeliğin 14. maddesi hükmü gereğince, üç yılı aşmayan aralıklarla dâhili acil durum planını gözden geçirmek gerektiğinde güncellemek, tatbik etmek ve acil hizmet birimlerinin yeterli düzeyde tatbikata katılmasını sağlamak için gerekli çalışmaları yapmakla yükümlüdür. Yönetmeliğin 12 nci maddesinde belirtilen belge ve dokümanlarda güncelleme yapılması durumunda ve işletmecinin gerekli gördüğü hallerde dâhili acil durum planı derhâl güncellenmesi gerekmektedir.
Yeni yönetmeliğin 15. maddesi gereğince dâhili acil durum planını hazırlamış olan işletmeci, büyük bir kaza veya niteliği itibarıyla büyük bir kazaya yol açması beklenebilecek kontrolsüz bir olay meydana geldiği zaman, bu planı gecikmeksizin uygulamak ve söz konusu durumla ilgili il afet ve acil durum müdürlüğüne bilgilendirme yapmak zorundadır.
Dâhili acil durum planının müdahalede yetersiz kaldığı durumlarda, işletmeci il afet ve acil durum müdürlüğüne dâhili acil durum planının yetersiz kaldığı bilgisini vermek zorundadır. İl afet ve acil durum müdürlüğü koordinasyonunda il afet müdahale planı gereğince müdahale faaliyetleri yürütülecektir.
Kamunun Bilgilendirilmesi:
Hem alt seviyeli ve hem de üst seviyeli kuruluşun işletmecisi, Ek-5 Bölüm 1’de yer alan bilgilerden az olmamak kaydıyla kamuyu internet sitesi, internet sitesi yoksa bağlı bulunduğu sanayi ve/veya ticaret odası internet sitesi üzerinden sürekli bilgilendirecek ve gerektiğinde bu bilgileri güncelleyecektir. Madde 1/7/2020 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Üst seviyeli kuruluşun işletmecisi, ayrıca;
• Ek-5 Bölüm 2’de belirtilen bilgileri hazırlamak ve internet sitesi üzerinden kamuya, güncel, net ve açıklayıcı bir şekilde talebe bağlı olmaksızın sağlamak zorundadır,
• Beş yılı geçmeyen aralıklarla düzenli olarak bu bilgileri güncellemekle yükümlüdür,
• Büyük endüstriyel kazalarla ilgili hazırlanacak güvenlik raporu, büyük kaza önleme politika belgesi, büyük kaza senaryo dokümanı ve dâhili acil durum planı ile ilgili tebliğlerde belirtilen gizli bölümler dışında kalan diğer bilgilerin kendisinden talep edilmesi halinde, kuruluşta meydana gelebilecek büyük kaza tehlikeleri ve bu tehlikelerin potansiyel etkileri ve alınacak önlemler hakkında, genel bilgiyi içeren teknik olmayan bir özeti de içerecek şekilde düzenlenmiş bilgileri talep edenlere sağlamak zorundadır.
Büyük endüstriyel kaza meydana gelmesi sonrasında işletmeci tarafından sağlanması gereken bilgiler ile :
İşletmeciler, kuruluşta büyük endüstriyel kaza meydana geldiği takdirde yönetmelik’in 17. Maddesi gereğince, mümkün olan en kısa sürede, en uygun araçları kullanarak aşağıdakileri yerine getireceklerdir.
Valilik, çevre ve şehircilik il müdürlüğü, il afet ve acil durum müdürlüğü, bağlı bulunduğu belediye ve/veya büyükşehir itfaiye teşkilatına ve kuruluşun organize sanayi bölgesi veya endüstri bölgesi içinde yer alması durumunda bağlı bulunduğu bölge yönetimleri itfaiye teşkilatına, il sağlık müdürlüğünü ve kuruluş organize sanayi bölgesinde veya endüstri bölgesinde ise ilgili bölge yönetimlerini meydana gelen kazadan derhal haberdar eder ve bu kaza ile ilgili aşağıdaki bilgileri sağlar:
• Kazanın oluşumu ve gelişim seyri.
• İlgili tehlikeli maddeler ve miktarları.
• Kazanın insan sağlığı, çevre ve mallar üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi için gerekli olan mevcut veriler.
• İrtibat için kuruluş içi acil durum yönetim merkezinde tüm operasyonu yönetmekle sorumlu olan baş kontrolörün isim ve iletişim bilgileri.
Kuruluş sınırları içerisinde meydana gelen büyük bir kaza, Ek-6’da verilen büyük endüstriyel kaza bildirim kriterlerinden en az birini sağlıyorsa işletmeci tarafından ilgili belirtilen bölümler doldurulacaktır.
İşletmeci, kuruluşunda meydana gelen büyük bir kazayı müteakip altmış gün içerisinde, bildirim sisteminde yer alan kaza raporlama bölümünü doldurur ve çıktısını alarak çevre ve şehircilik il müdürlüğü ile il afet ve acil durum müdürlüğüne gönderir. Kazanın orta ve uzun dönem etkilerinin hafifletilmesi ve bu tip bir kazanın tekrarlanmasının önlenmesine ilişkin yeni bilgilerin elde edilmesi veya ileri bir araştırma sonucu, daha önce verilen bilgileri değiştiren ek bulguların elde edilmesi durumunda bilgiler işletmeci tarafından güncellenir.
Denetimler:
Yeni Yönetmelik çerçevesinde 18. madde gereğince yönetmelik kapsamına giren kuruluşların denetimleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve/veya Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından programlı ve program dışı denetimler yapılmak suretiyle gerçekleştirilecektir. evre ve Şehircilik Bakanlığı ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı kendi mevzuatı çerçevesinde denetimleri gerçekleştireceklerdir.
Denetim planı/programı alt ve üst seviyeli tüm kuruluşlar göz önünde bulundurularak üst seviyeli kuruluşlar için 2 takvim yılı içerisinde en az bir kez, alt seviyeli kuruluşlar için 4 takvim yılı içerisinde en az bir kez olacak şekilde hazırlanır.
Bu Yönetmelik kapsamındaki bir kuruluşta büyük kaza olması durumunda ve incelemenin gerekli görüldüğü hallerde yapılan program dışı denetimlerde;